ဦးစီးအရာရွိစားပြဲတြင္

“ဘာကြ.... ၿပန္ေၿပာစမ္း... ”

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆႏၵၿပခ်င္လုိ႔ပါ... ဆရာ”

“ဘယ္မွာလည္း ေလွ်ာက္လႊာ.. ... ၿပစမ္းပါဦး..။”

“ေလွ်ာက္လႊာတင္ရမွာလား... ဆရာ”

“အာ .. ဘယ္လုိလူေတြလည္း ေလွ်ာက္လႊာမတင္ပဲ ခင္ဗ်ားတုိ႔ကုိ ဘယ္သူခြင့္ၿပဳေပးမွာလည္း.. ”

“ဒီမွာေသခ်ာနားေထာင္..

အခု ခင္ဗ်ားတုိ႔ ၀င္လာတဲ့ ရုံးေပါက္ရဲ႕ ဘယ္ဘက္အၿခမ္းမွာ စာေရးမတစ္ေယာက္ရွိတယ္

သူဆီမွာ ေလွ်ာက္လႊာ၀ယ္ ၿပီးရင္... သူ႔အေနာက္က လက္ေထာက္ၾကီးၾကပ္ေရးမႈးဆီမွာ

ေလွ်ာက္လႊာၿဖည့္ၿပီး ... စိစစ္ခုိင္း.. ၿပီးရင္ ၾကီးၾကပ္ေရးမႈးဆီမွာ စာအ၀င္ မွတ္ပုံတင္စာရင္းသြင္း

အဲဒါအားလုံးၿပီးရင္ အဲဒီေလွ်ာက္လႊာကုိယူၿပီး က်ဳပ္ဆီ ၿပန္လာခဲ့.... ၾကားလား ေသခ်ာမွတ္သြားဦးေနာ္ ”

“ဟုတ္ကဲ့ ေက်းဇူးပါဆရာ”

“ ေဟ့ေဟ့ ေနဦး.. ေနဦး..

ဒီမွာ က်ဳပ္ခုဏ စကားေၿပာမွား သြားလုိ႔.. ဒီရုံးမွာ ေလွ်ာက္လႊာကုိ ေရာင္းမစားဘူးေနာ္...

ေအး ဒါေပမယ့္ ေလွ်ာက္လႊာဆုိတာ အလကားရတဲ့ ပစၥည္းလည္း မဟုတ္ဘူး ... ကုိယ္ဘာသာ နားလည္မႈရွိပါ..။”

စာေရးမစားပြဲတြင္

“အစ္မေလး ေလွ်ာက္လႊာတစ္ေစာင္ေလာက္”

“ဒီမွာ နည္းလမ္းႏွစ္ခု ရွိတယ္.... ေလွ်ာက္လႊာကုိ မေရာင္းဘူး ဒါေပမယ့္ ေလွ်ာက္လႊာေတြက

အလကားရတာ မဟုတ္ေတာ့ ေလွ်ာက္လႊာ တစ္ေစာင္ လုိခ်င္ရင္ မိတၱဴ အေစာင္ငါးဆယ္ ကူးေပးမလား

ေစတနာ အေလွ်ာက္ ေငြေၾကးထည့္၀င္မလား နည္းလမ္းႏွစ္ခုရွိတယ္ ... ၾကဳိက္တဲ့ တစ္ခုေရြးပါရွင္.. ”

“ဟာ ရပါတယ္အစ္မ.. ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေစတနာထက္သန္ပါတယ္”

လက္ေထာက္ၾကီးၾကပ္ေရးမႈးစားပြဲတြင္

“ငါ့ေမာင္တို႔က ဘာလုပ္မလုိ႔လည္း ... ”

“ဆႏၵၿပမလုိ႔ပါ.. ”

“ေအာ္ေအးေအး... ဒီေနရာမွာ အသက္ အမည္ ေနရပ္လိပ္စာ မွတ္ပုံတင္နံပါတ္ ပါတ္စပုိ႔နံပါတ္ ကုိယ္ေရးရာဇ၀င္အက်ယ္ ... အခုဦးေဆာင္တဲ့လူ သုံးေယာက္လုံး အဲဒီအတိုင္း အကုန္ၿဖည့္ရမယ္...

ဟုတ္ၿပီ ဒီေနရာမွာ ဓါတ္ပုံကပ္ ... ဟုိဘက္ေနရာေလးမွာ လက္မွတ္ထုိး... ။ ၿပစ္မႈကင္းရွင္းေၾကာင္း ေထာက္ခံစာကုိ အေနာက္ဘက္မွာတြဲ ... အက်င့္စာရိတၱေကာင္းေၾကာင္း ေထာက္ခံစာကုိ အလယ္မွာ ညွပ္ ...ဟုတ္ၿပီ ”

“ကဲငါ့ေမာင္တုိ႔ ၿပီးရင္ ၾကီးၾကပ္ေရမႈး စာပြဲမွာ စာ၀င္သြားလုပ္လုိက္ေနာ္... ”

“အစ္မတုိ႔က ေတာ့ အခက္အခဲ ရွိတဲ့လူအခ်င္းခ်င္း နားလည္စာနာပါတယ္.. ေမာင္ေလးတုိ႔လည္း အမ်ားေကာင္းဖုိ႕ လုပ္ေနတဲ့လူေတြမဟုတ္လား နားလည္မႈ ရွိမွာေပါ့ေနာ္...။ ”

“ဗ်ာ ဟုတ္ကဲ့... ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ နားလည္တတ္ပါတယ္.. ”

ကီးၾကပ္ေရးမႈး

“ေၿပာ ဘာကိစၥလည္း .. ”

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေလွ်ာက္လႊာေလး စာ၀င္ထည့္ေပးပါ... ”

“ဟာ ... ခင္ဗ်ားတုိ႔ က ဒီအခ်ိန္မွဗ်ာ.. ကၽြန္ေတာ္က ေလွ်ာက္လႊာ စာအ၀င္ကုိ

ဆယ္နာရီခြဲအထိပဲ လက္ခံတာ.. အခု ဦးစီးကေခၚလုိ႔ အစည္းအေ၀းမွာ လက္ဖက္ရည္သြားေသာက္ရဦးမယ္

မနက္ၿဖန္မွာ လာခဲ့ေတာ့ဗ်ာ... ”

“မလုပ္ပါနဲ႔ ဆရာရယ္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မနက္ၿဖန္ဆုိ မၿဖစ္လုိ႔ပါ ကိစၥကလည္း အေရးၾကီးလို႔... ကၽြန္ေတာ္တုိ႔

သိတတ္မွာပါဆရာရယ္...။ ”

“ေတာ္ရုံတန္ရုံ သိတတ္တာနဲ႔ေတာ့ အလုပ္မၿဖစ္ဘူးဗ်ာ ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာေပါက္သိတတ္မွထိေရာက္မွာ ”

“ရပါတယ္ဆရာရယ္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း သိတတ္မွာပါ... ”

“အဲဒါဆုိလည္း ခင္ဗ်ားတုိ႔မို႔ ကၽြန္ေတာ္လုပ္ေပးလုိက္မွာ...။”

ဦးစီးအရာရွိ

“ဘာကိစၥလည္း ”

“ခုဏတုန္းက ကိစၥပဲ... ”

“အာ ဒီလူေတြခက္ၿပီ.. ခုဏတုန္းက ကိစၥေတြက အမ်ားၾကီးပဲ...

က်ပ္အခုတင္ အေပါ့အေလးသြားၿပီးၿပန္လာတာ အရင္က ကိစၥေတြ အကုန္မွတ္မိေနစရာ မလုိဘူး”

“ဟုိ .. မဟုတ္ပါဘူးဆရာရယ္..ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆႏၵၿပဖုိ႔ ခုဏလာေၿပာတဲ့ လူေတြပါ..

အခုေလွ်ာက္လႊာတင္မလုိ႔... ”

“အဲဒါ... ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေၿပာပါလား

ဒီေလာက္အလုပ္ရႈပ္တဲ့ ၾကားက ခင္ဗ်ားတုိ႔ အလုပ္မရွိအလုပ္ရွာ ဆႏၵၿပခ်င္တဲ့ လူေတြကတစ္မ်ဳိးပဲ

ေၿပာ... ဘာေၾကာင့္ ဆႏၵၿပမွာလည္း... ”

“အဲဒီ... အလုပ္မရွိတဲ့ အေၾကာင္းကုိပဲ ဆႏၵၿပမွာပါ.. ဆရာ... ”

“ဘာ.....

ခင္ဗ်ားတုိ႔ကို ႏိုင္ငံေတာ္က အလုပ္မရွိလုိ႔ ဆုိၿပီး လူမႈဖူလုံေရး ရံပုံေငြေပးထားတယ္

ခင္ဗ်ားတုိ႔က အဲဒီပုိက္ဆံနဲ႔ စားေသာက္ေနၿပီး ဗုိက္၀ေတာ့ ဆႏၵၿပဖုိ႔ စဥ္းစားတယ္...

ခင္ဗ်ားတုိ႔ ေက်းဇူးကန္းရာ မေရာက္ဘူးလား... ”

“အဲဒီလူမႈဖူလုံေရး ရံပုံေငြက ေဆးလိပ္ကြမ္းယာဖုိးေလာက္ပဲ ရလုိပါဆရာ.. ”

“ဘာကြ.. အဲဒါနဲ႔ ေထာက္ပံ့စရိတ္ပုိလုိခ်င္တယ္ေပါ့.. လူဆုိတာ ေရာင့္ရဲတတ္ရတဲ့ဗ်

ကြမ္းယာေကၽြးတဲ့လက္ကုိ ၿပန္မကုိက္ရဘူး... ”

“ဟာ မဟုတ္ပါဘူးဆရာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆႏၵၿပမွာ အလုပ္မရွိလုိ႔ပါ..

လူမႈဖူလုံေရး ရံပုံေငြကလည္း လုံေလာက္ပါတယ္.. ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ၀န္ထုတ္၀န္ပုိးကုိ

ႏုိင္ငံေတာ္ ကုိ မထမ္းေစခ်င္ဘူး ... ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လည္း အခြန္ထမ္းၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ၿပန္ကူညီခ်င္လုိ႔ပါ”

“အဲဒါဆုိလည္း ၿပီးေရာ... ေလွ်ာက္လႊာထားခဲ့လုိက္

ေနာက္ေၿခာက္လေနရင္ ၿပန္လာခဲ့... ”

“ဗ်ာ... ဆရာ

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အလုပ္မရွိတာ ေနာက္ေၿခာက္လေနမွ ဆႏၵၿပရမယ္... ”

“ဒါ ... ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံဗ် ဥပေဒအတုိင္း လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအတုိင္း သြားေနတာ

ခင္ဗ်ားတုိ႔ေရွ႕မွာ ေလွ်ာက္လႊာေပါင္း ရွစ္ရာေက်ာ္ရွိတယ္ အဲဒါကုိ အစဥ္လုိက္ခြင့္ၿပဳေပးေနရတာ ...

က်ဳပ္တုိ႔မွာ အကုန္လုံး ေသခ်ာ စိစစ္ေနရေသးတာ... ခင္ဗ်ားတုိ႔က ဆႏၵၿပရၿပီးေရာ လုပ္ခ်င္လုိ႔ရမလားဗ်

ေအး ... ၿမန္ခ်င္ရင္ေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာ နည္းလမ္းရွာလုပ္... အေရွ႕က စတုိးဆုိင္မွာ ေတာ့ ဆႏၵၿပခြင့္ပါမစ္ ေတြေရာင္းတယ္ ၾကားဖူးတယ္ ... က်ဳပ္ေတာ့ ေသခ်ာမသိဘူး ကုိယ့္ဟာကုိယ္သာ စုံစမ္းေတာ့ဗ်ာ... က်ဳပ္စားပြဲေပၚမွာေတာ့ ... ဥပေဒအတုိင္းပဲ သြားတာ...

ကဲခင္ဗ်ားတုိ႔ ကိစၥၿပီးရင္သြားေတာ့ဗ်ာ...

ဘယ္လုိ လူရႈပ္ေတြမွန္းမသိဘူး .. အလုပ္မရွိတာကုိ ဆႏၵၿပမလုိ႔တဲ့ ၾကားမၾကားဖူးေပါင္”

ေအာင္ပုိင္စုိး


( ဧရာ၀တီၿမစ္ ေရတိမ္နစ္မည္ေလာ )

ဧရာ၀တီၿမစ္ဟာ သက္တမ္းအားၿဖင့္ အႏွစ္ (၁၅)သန္းရွိပါၿပီ ။ လူသက္တမ္းနဲ႔ တြက္ၾကည့္ရင္ ရွည္လ်ားလွၿပီ ဆုိႏုိင္ေပမယ့္ ဘူမိသက္တမ္းနဲ႔ဆုိရင္ေတာ့ ႏုပ်ဳိတဲ့အရြယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္ ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻေၿမၾကီးဟာ သက္တမ္း အႏွစ္သန္း ၅၀၀ ရွိပါၿပီ။ ေနစၾကာ၀ဠာရဲ႕ သက္တမ္းကေတာ့ ႏွစ္သန္း ၄၅၀၀ပါ။ မဟာစၾကာ၀ဠာ၊ အနႏၱစၾကာ၀ဠာေတြရဲ႕ သက္တမ္းကေတာ့ မွန္းဆလုိ႔ေတာင္မရပါဘူး ။ ကၽြန္ေတာ္ေၿပာခ်င္တာက ေတာ့ ဘူမိသက္တမ္း ႏုပ်ဳိလွပါတယ္ ဆုိတဲ့ ဒီၿမစ္ၾကီးဟာ အရြယ္နဲ႔ မမွ်ေအာင္၊ အခုအခ်ိန္မွာ ယုိယြင္းအုိမင္းပ်က္ဆီး ေနပါတယ္ ဆုိတဲ့အေၾကာင္းပါပဲ..။

အဲဒါ ဘယ္သူေတြေၾကာင့္လဲ။ အဲဒီၿမစ္ကုိ မွီတင္းေနထုိင္ခဲ့ၿပီး၊ ဒီၿမစ္ၾကီးရဲ႕ သဘာ၀အရင္းအၿမစ္ ေတြကုိ၊ မဆင္မၿခင္ ထုတ္ယူသုံးစြဲ ခဲ့ၾကသေလာက္၊ ဒီၿမစ္ၾကီးကုိ ၿပန္လည္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔၊ တာ၀န္ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တစ္ေတြေၾကာင့္ပါပဲ။ မွတ္တမ္းေဟာင္းေတြအရ ေအဒီ ၆ရာစုေလာက္ကတည္းက ၿမစ္တစ္၀ုိက္မွာ လူေတြအေၿခခ် ေနထုိင္ခဲ့တယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ (ပုဂံမတုိင္မွီ အႏွစ္ေလးရာေစာပါတယ္ ) အခု ဧရာ၀တီၿမစ္ၾကီးရဲ႕ အေၿခအေနဟာ ၿမစ္ေကာၾကီး မၿဖစ္ရုံတမယ္သာ က်န္ပါေတာ့တယ္။ ေသာင္ေတြ ထူထပ္လာပါတယ္။ ၿမစ္ေရတိမ္လာတယ္။ အရင္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက၊ ေရေၾကာင္းခရီးသြားလာၿခင္းရဲ႕ အသက္ေသြးေက်ာသဖြယ္ ၿဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီၿမစ္ၾကီးဟာ၊ ဟသာၤတနဲ႔ ဗန္းေမာ္အထိ (မုိင္ ၈၀၀) ခရီးသာ တစ္ႏွစ္ပါတ္လုံး သြားလာႏုိင္ပါတယ္ ဗန္းေမာ္နဲ႔ ၿမစ္ၾကီးနား (၁၂၅)မုိင္ခရီးကေတာ့၊ တစ္ႏွစ္မွာ (၇)လသာ သြားလာႏုိင္ပါတယ္။ ေရနည္းေသာ ေႏြမွာ မသြားလာႏုိင္ပါ။

အခု ဧရာ၀တီၿမစ္ၾကီး ေရစီးယုတ္ေလွ်ာ့ခန္းေၿခာက္လာရတဲ့ အေၾကာင္းေတြကေတာ့…

(၁) ေရအရင္းအၿမစ္ ယိုယြင္းပ်က္စီး ေလ်ာ့နည္းလာၿခင္း။ ( ဧရာ၀တီၿမစ္ အပါအ၀င္၊ အာရွကၿမစ္ၾကီး ကုိးစင္းဟာ ေၿမာက္ဖ်ား ဟိမ၀ႏၱာေတာင္တန္းေပၚက ေရခဲၿပင္ေတြက အေၿခခံပါတယ္။ကမၻာၾကီး ပူေႏြးလာမႈေၾကာင့္ အဲဒီေရခဲၿပင္ေတြလည္း တစထက္တစ ယုတ္ေလ်ာ့လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ေနာက္ လုိအပ္တဲ့ မုိးေရခ်ိန္မရဘူး။ )

(၂) Global Warming ကမၻာၾကီး ပူေႏြးလာမႈေၾကာင့္ ေရခမ္းေၿခာက္လာတယ္။

(၃) သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းမႈ အသိမရွိတဲ့အတြက္ ေဂဟစနစ္ေတြ ပ်က္စီးလာတယ္။ ၿမစ္ပတ္၀န္းက်င္ သစ္ပင္ေတြကုိ ခုတ္တယ္။ ၿမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေရႊတူး၊ သတၱဳတူး၊ ေက်ာက္တူးရာက ထြက္ေပၚလာတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြကုိ ေရထဲ စြန္႔ပစ္တယ္။ ေရထုညစ္ညမ္းမႈၿဖစ္ၿပီး၊ ၿမစ္ထဲမွာ ရွိတဲ့ သက္ရွိသက္မဲ့ ဇီ၀မ်ဳိးစုံမ်ဳိးကြဲေတြ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးမႈၿဖစ္တယ္။ (ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ေတြ မ်ဳိးတုံးမယ့္ အႏၳရာယ္မ်ဳိး။) ခ်င္းတြင္း စစ္ေတာင္းစတဲ့ ဧရာ၀တီထဲကုိ စီး၀င္တဲ့ ၿမစ္လက္တက္ေတြ ကလည္း၊ ကမ္းပါးၿပဳိမႈေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ႏုံးေတြ သံေတြကုိ ၿမစ္ထဲကုိ တုိက္စားသယ္ေဆာင္ လာတယ္။ ေအာက္ေၿခ မ်က္ႏွာၿပင္ၿမင့္လာတဲ့ အတြက္ ၊ မုိးမ်ားတဲ့အခါ ၿမစ္ေရလွ်ံမႈေတြၿဖစ္လာတယ္။ (ဒီႏွစ္ … ၂၀၁၁ဟာ စံခ်ိန္တင္ေလာက္ေအာင္ ေရၾကီးေရလွ်ံတဲ့ႏွစ္ၿဖစ္တယ္။) ၿမစ္ထဲမွာ ေသာင္ထြန္းလာတာဟာ၊ ၿမစ္ကူးတံတားေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး တစ္ခုလည္း ၿဖစ္ပါတယ္။ တံတားေတြ တည္ေဆာက္တာ ကန္႔ကြက္စရာမရွိေပမယ့္၊ ၿမစ္ေရစီးေရလာကုိ အေႏွာင့္အယွက္မေပးမယ့္ တုိင္ေဖ်ာက္ၾကဳိး တံတားေတြေဆာက္တာ ပုိသင့္ေတာ္မယ္ထင္ပါတယ္။

(လက္ငင္းအေၾကာင္း)

အထက္ကဆုိခဲ့သလုိ၊ အဖက္ဖက္က ယုိယြင္းပ်က္စီးလုိက္လာတဲ့ ဧရာ၀တီၿမစ္ၾကီးကုိ၊ ဘယ္လုိကယ္တင္ရရင္ ေကာင္းမလဲ။ (အရင္က ဧရာ၀တီၿမစ္ေၾကာင္း ထိမ္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မည္မည္ရရ မလုပ္ခဲ့ၾကဘူး။ အစုိးရအဆက္ဆက္ လွစ္လ်ဴရႈခဲ့ၾကတဲ့ ဆုိးက်ဳိးေတြ အခုခံရတာပါပဲ။ မၾကာခင္ကမွ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဠ သူရဦးေရႊမန္းရဲ႕ ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ “ၿမစ္ေၾကာင္း ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္း” ေကာ္မတီဖြဲ႔တာ ၾကားလုိက္ရပါတယ္။ အားၾကဳိးမာန္တက္ လုပ္ၾကရင္ ေနာက္မက်ေကာင္းပါဘူး။) စဥ္းစားေနၾကတုန္း၊ ေရနစ္သူကုိ ၀ါးကူထုိးမယ့္ ကိစၥေပၚလာပါတယ္။ အဲဒါက ၿမစ္ဆုံမွာ ေရကာတာၾကီး ေဆာက္မယ့္ ကိစၥပါပဲ။

အဲဒီေရကာတာၾကီးက မဂၢါ၀ပ္ေသာင္းရွစ္ေထာင္ (၈၀၀၀) ေက်ာ္ ထုတ္လုပ္ေပးႏုိင္မယ္ဆုိေတာ့ .. ဘယ္ေလာက္ၾကီးမယ့္ ဆည္ၾကီးၿဖစ္မယ္ဆုိတာ ခန္႔မွန္းႏုိင္ပါတယ္။ ေမခနဲ႔ မလိခၿမစ္ဆုံမွာ ဒီဆည္ၾကီး ေဆာက္မယ္ ၾကား ကတည္းက၊ ဟုိကကန္႔ကြက္ ဒီကကန္႔ကြက္ပါပဲ။ ဒီၾကားထဲ မၾကာခင္ကလွ်ပ္စစ္ ၀န္ၾကီး ဦးေဇာ္မင္းက ဘယ္သူေတြ ဘာေၿပာေၿပာ ( သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး၀ါဒီေတြေရာ၊ ကုလသမဂၢေရာ ) ဒီစီမံကိန္းကုိ ဆက္အေကာင္ အထည္ေဖာ္မယ္လုိ႔ ထုတ္ေဖၚေၾကၿငာလုိက္တာဟာ၊ ရည္ရြယ္ထားပုံမရေသာ္လည္း၊ မီးပုံထဲကုိ ဓါတ္ဆီေလာင္းလုိက္ သလုိၿဖစ္သြားတယ္။ ေနရာေပါင္းစုံက ၾကြက္ၾကြက္ညံေအာင္ အသံေတြထြက္လာတယ္။ တစ္ဘက္က ႏုိင္ငံေတာ္ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ လုပ္တယ္ဆုိေပမယ့္ (ေငြနဲ႔ မပက္သက္တဲ့ တၿခားအက်ဳိးစီးပြားေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိပါေသးတယ္။) အဘက္ဘက္ ေထာင့္ေပါင္းစုံက ေလ့လာသုံးသပ္ၿပီး၊ ဆင္ဆင္ၿခင္ၿခင္ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ကိစၥၿဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္အလုပ္ပဲ လုပ္လုပ္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳး ဆုိတာကေတာ့ ရွိစၿမဲပါ။ အဲဒီလုိစဥ္းစားၿပီးမွ ေကာင္းက်ဳိးနဲ႔ ဆုိးက်ဳိး ဘယ္ဟာသာမလဲ၊ ခ်ိန္ဆေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ ဒီေတာ့ ဒီကိစၥနဲ႔ပက္သက္ၿပီး လက္လွမ္းမွီသေလာက္ ႏိုင္ငံေရးရႈေထာင့္၊ လူမႈေရးရႈေထာင့္၊ စီးပြားေရးရႈေထာင့္၊ သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ရႈေထာင့္ေတြက ေလ့လာသုံးသပ္ၾကည့္ ရေအာင္။

(လက္လွမ္းမွီသေလာက္ လုိ႔ေၿပာလုိ႔ရတာက ေလ့လာသုံးသပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့ ၊ သတင္းအခ်က္အလက္ အၿပည့္ အစုံ အမွန္အကန္ကုိ ရႏုိင္ဖုိ႔ ခက္ခဲလုိ႔ပါပဲ။ ဒီကိစၥမွာလည္း ထုံးစံအတုိင္းပဲ ပြင့္လင္းၿမင္သာမႈ အားနည္းေနပါတယ္။ ၀န္ၾကီးက BANCA အဖြဲ႔ေလ့လာေနတာ သုံးႏွစ္နီးပါးရွိၿပီဆုိေပမယ့္၊ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ မွာ ဘန္ကာအဖြဲ႔ ဥကၠဠကေတာ့ (၅)လပဲရွိေသးတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဆည္(၈)ဆင့္ တည္ေဆာက္မႈအတြက္မွာ (၈)ႏွစ္ၾကာမယ္ဆုိေသာ္လည္း၊ တခ်ဳိ႕က (၁၅)ႏွစ္ၾကာမယ္ ေၿပာေနၾကပါတယ္။ စီမံကိန္းၿပီးလုိ႔ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားေရာင္းရတဲ့အခါ ႏုိင္ငံေတာ္က အၿမတ္ေငြ (၃၀) ရာခုိင္ႏႈန္းရမယ္လုိ႔ ၀န္ၾကီးကေၿပာေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ (၂၀)ရာခိုင္ႏႈန္းပဲရမယ္။ (၁၀) ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ပြဲစားကုိေပးရမယ္ လုိ႔ ေၿပာတဲ့သူက ေၿပာပါတယ္။ သတ္မွတ္အခ်ိန္ကာလ တစ္ခုေရာက္တဲ့အခါ ႏုိင္ငံေတာ္က ဒီစီမံကိန္းၾကီး တစ္ခုလုံးကုိ အပုိင္ရမယ္။ သတ္မွတ္အခ်ိန္ကာလဆုိတာ အရင္ကအႏွစ္ (၃၀)လုိ႔သိေပမယ့္၊ အခုေတာ့ အႏွစ္ (၅၀)လုိ႔ ေၿပာေနၿပန္ပါတယ္။ အဆုိးဆုံးကေတာ့ ဘန္ကာ BANCA ( Biodiversity and Nature Conservation Association) အစီရင္ခံစာ အၿပည့္အစုံကုိ ၿပည္သူထဲကုိ ခ်မၿပႏုိင္တာပဲ။ ဘန္ကာ ဥကၠဠေၿပာတာကေတာ့ ကန္ထရုိက္ (တရုတ္ကုမၼဏီ (CPI) နဲ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ ကတည္းက၊ အစီရင္ခံစာပါ အခ်က္အလက္ေတြကုိ သူတုိ႔ သေဘာမတူပဲ ထုတ္ေဖၚမေၿပာပါဘူးလုိ႔ ကတိထားခဲ့ရတယ္တဲ့။ ကဲ .. ရသေလာက္ အခ်က္ေတြအေပၚမွာပဲ အေၿခခံသုံးသပ္ရေအာင္။)

(၁) (စီးပြားေရး ရႈေထာင္႔)

ထုိစီမံကိန္းကထြက္လာမယ့္ မဂၢါ၀ပ္ ၁၈၀၀၀ ရဲ႕ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း (မဂၢါ၀ပ္ ၁၈၀၀) ကုိ အခမဲ့သုံးႏိုင္မယ္။ ရွယ္ယာလည္း ၁၅ရာခုိင္ႏႈန္းထည့္ေပးမယ္။ ေရာင္းရေငြအၿမတ္လည္း ၃၀ရာခုိင္ႏႈန္း ရဦးမယ္။ (ပြဲစားကုိ ၁၀ရာခုိင္ႏႈန္း ေပးရမယ္ဆုိတာ ဟုတ္သလား။) ေနာင္ေပၚထြန္းလာတဲ့ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ထား၀ယ္ေရနက္ ဆိပ္ကမ္းက ေဖၚထုတ္မယ့္ စက္မႈဇုန္ ( အာရွအၾကီးဆုံး စက္မႈဇုန္) ေတြကသုံးမယ့္ လွ်ပ္စစ္ပမာဏက မဂၢါ၀ပ္တစ္ေသာင္းေလာက္ ရွိမယ္။ အဲဒါ တရုတ္ဆီကၿပန္၀ယ္ရမယ္။

၂၀၀၉ ၿမစ္ဆုံစီမံကိန္း သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီးကတည္းက၊ တရုတ္က အဲဒီေဒသတ၀ုိက္မွာ သူ႔အလုပ္သမားေတြနဲ႔ အေၿခခံတည္ေဆာက္မႈေတြ လုပ္ေနၿပီ။ ေမခနဲ႔မလိခၿမစ္ႏွစ္ၿမစ္ရဲ႕ လက္၀ဲ (၄၅)မုိင္ လက္ယာ (၄၅) မုိင္အတြင္း သစ္ပင္ေတြကုိ ခုန္လွဲသယ္တာေတြ၊ ေရႊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာတူးေဖၚတာေတြ၊ တိရစာၦန္ေတြက အစ အဖုိးတန္ သစ္ေတာထြက္ ပစၥည္းေတြကုိ ၊ တရုတ္ၿပည္ကုိ သယ္ေဆာင္တာေတြ လုပ္ေနတာ (၂)ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီလုိ႔ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ ဦးေဂ်ေယာထူ (ကခ်င္တုိင္းရင္းသား) ေၿပာတာလည္း ၾကားလုိက္ရတယ္။ တည္ေဆာက္မယ့္ နယ္ေၿမရွင္းလင္းၿခင္း (Site Cleanig) လုပ္ရင္းနဲ႔ေတာင္ သူတုိ႔ေတာ္ေတာ္ တြက္ေခ်ကုိက္ေနၿပီ။

ေနာက္ ႏုိင္ငံတကာမွာ အစဥ္အလာလည္း ရွိပါတယ္။ အီဂ်စ္က အဆမ္ဆည္၊ ထုိင္းက မုန္းဆည္။ သူတုိ႔တြက္ခ်က္ခဲ့သလုိ ေရစီးေရလာ Hydrology မမွန္တဲ့အတြက္ ထင္သေလာက္ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားမရ။ ထိန္းသိမ္းခ စားရိတ္ၾကီးလုိ႔ ၀င္ေငြနဲ႔ ထြက္ေငြမမွ်ၿဖစ္ေနတဲ့ ဆည္ေတြပါ။ ပညာရွင္ေတြတြက္ခ်က္တာကုိ အထင္မေသး၀ံ့ပါဘူး။ သူတုိ႔ စကၠဴေပၚက Equation ေတြ၊ နည္းနည္းလြဲရင္ ဒုကၡၾကီးၾကီး ၿဖစ္တတ္တာ တင္ၿပတာပါ။ ၿမန္မာၿပည္ကပဲ လက္ပံဆည္။ ပထမ ေရသုိေလွာင္ႏုိင္မယ့္ ပမာဏကုိမွန္းဆထားတာက ၅၅၀၀ ဧကေပပါ။ ဒါေပမယ့္ တကယ္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ေရအမ်ားဆုံး ၀င္တယ္ဆုိတဲ့ ၂၀၁၀ ႏွစ္မွာေတာင္ ၃၉၆၅ ဧကေပပဲ၀င္တယ္တဲ့။ အခုၿမစ္ဆုံဆည္ရဲ႕ ေရသုိေလွာင္မႈ သိန္း ဧကေပ ၉၇.၈၈ ရွိပါတယ္။ ထင္တုိင္းေပါက့္ပါ့မလား။ ေမခမလိခရဲ႕ ေရအရင္းအၿမစ္ၿဖစ္တဲ့ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္ေပၚမွာ ႏွင္းေတြ ေရခဲၿပင္ေတြ တစ္ေန႔တစ္ၿခားရွားပါးလာတဲ့အၿပင္၊ ေနာင္လာမယ့္အႏွစ္ ၅၀အတြင္း အဲဒီေဒသမွာ မုိးအရမ္းေခါင္ မယ္လုိ႔၊ မုိးေလ၀သပညာရွင္ ဦးထြန္းလြင္ေၿပာသြားတာလည္း ၾကားလုိက္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က အႏွစ္ ၅၀ၿပည့္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ၿပန္ရတဲ့အခါ၊ ဒီဆည္ၾကီးဟာ ဘာမွသုံးမရတဲ့ အနည္အႏွစ္ေတြ ၿပည့္ေနတဲ့ အမႈိက္ကန္ၾကီးၿဖစ္ေနႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။

(၂) သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာရႈေထာင့္

ဒီၿပႆနာမွာ အေရးၾကီးဆုံးရႈေထာင့္လည္း ၿဖစ္ပါတယ္။ ၿမစ္ဆုံေရကာတာ တည္ေဆာက္ေရးကုိ ကန္႔ကြက္ေနတဲ့ အသံေတြထဲမွာ၊ အဆူညံဆုံး အသံဟာလည္း သူတုိ႔ အသံပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာၿဖစ္လုိ႔ ဒီေလာက္ေၿပာေနရလဲ ဆုိေတာ့ သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဆုိတာ ၿမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔သာ မဟုတ္ပဲ၊ တစ္ကမၻာလုံးနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ ကိစၥၿဖစ္ေနလုိ႔ပါပဲ။

သက္ဆုိင္ရာ၀န္ၾကီးအဖြဲ႔က တာ၀န္ေပးအပ္ခဲ့တဲ့ (ငွားယမ္းခ ေဒၚလာ ၁.၂၅သန္းေပးခဲ့ရတယ္။) ဘန္ကာအဖြဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ ကုိယ္တုိင္က သူေၿပာႏုိင္တဲ့ အတုိင္းအတာကေနၿပီး။ သူတုိ႔ အခ်ိန္ငါးလသာ ရခဲ့တဲ့အတြက္ လုံး၀မလုံေလာက္ေၾကာင္း ဖြင့္ထုတ္ေၿပာပါတယ္။ ဘန္ကာအဖြဲ႔ ၀င္တစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ ဦးညဳိေမာင္ကေတာ့ ႏုိင္ငံၿခား သတင္းဠာန တစ္ခုနဲ႔ ေတြ႔ဆုံအင္တာဗ်ဴးတဲ့အခါ၊ သူတုိ႔အေနန႔ဲ ဒီေနရာမွာ လုံး၀ဆည္မေဆာက္သင့္ေၾကာင္း အၾကံေပးတင္ၿပခဲ့တယ္လုိ႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေၿပာခဲ့ပါတယ္။

ဆည္တစ္ခုေဆာက္တဲ့ ေနရာမွာ လုိက္နာသင့္တဲ့အခ်က္ (၈)ခ်က္ကုိ၊ သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ၀ါဒီေတြ ထုတ္ေဖၚတင္ၿပထားတာရွိပါတယ္။ ေရေလွာင္ကန္ မ်က္ႏွာၿပင္ေသးရမယ္။ က်ယ္ၿပန္႔ၾကီးမားေနရင္ ေရလႈပ္အားေၾကာင့္ ေအာက္ေၿခေက်ာက္တုံးေတြ ပြတ္တုိက္မိၿပီး၊ ေၿမငလ်င္လႈပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီၿမစ္ဆုံေနရာဟာ၊ စစ္ကုိင္း ၿပတ္ေရြ႕ေက်ာ( ပဲခူးကေန ေတာင္ေၿမာက္ကီလုိမီတာ ၁၀၀၀ေက်ာ္ သြယ္တန္းေနသည့္ ငလ်င္ေက်ာ) နဲ႔ ၁၆မုိင္ပဲ ေ၀းပါတယ္။ ၁၉၄၆ ကာမုိင္းငလ်င္ဆုိတဲ့၊ ငလ်င္အၾကီးအက်ယ္လႈပ္ဖူးတဲ့ သာဓကရွိပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က သဘာ၀ေတာေတာင္နဲ႔ စားက်က္ေတြကုိ မထိခုိက္ေစရ။ ထိခုိက္မႈနည္းပါးေစရမယ္တဲ့။ ေရေနသတၱ၀ါ ေရေအာက္အပင္ငယ္ ဇီ၀မ်ဳိးစုံမ်ဳိးကြဲ biodiversity ေတြလည္း အနည္းငယ္သာ ပ်က္စီးေစရမည္တဲ့။ ေရေလွာင္ကန္ တုိရမယ္။ ေဇာက္နက္ရမယ္။ ဆည္ရဲ႕ေအာက္ဘက္မွာ ေရအား ၿဖည့္တင္းေပးနုိင္တဲ့ ၿမစ္လက္တက္ ေခ်ာင္းလက္တက္ေတြ မ်ားရမယ္။ သစ္ေတာအစိတ္အပုိင္းမ်ားမ်ား ေရမၿမဳတ္ရ။ ေရထုမညစ္ညမ္းေစရ။ သဘာ၀ေဂဟစနစ္ ထူးထူးၿခားၿခား မေၿပာင္းလဲေအာင္ ဂရုစုိက္ရမည္။ ဆည္က (၈)ဆင့္ဆည္။ ေရစီးေကာင္းမွ ေရထဲကုိ ေအာက္ဆီဂ်င္မ်ားမ်ားရနုိင္မယ္။ အခုေဆာက္မယ့္ ဆည္ေတြဟာ အဲဒီအခ်က္ေတြနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ကုိက္ညီသလဲ ။

ေနာက္တစ္ခုက ၿမစ္ဖ်ားက ဆည္ေဆာက္လုိက္တာဟာ ဟုိးေအာက္ပုိင္းၿမစ္ေၿခအထိ ထိခုိက္မႈေတြ ရွိတဲ့အခ်က္ပဲ။ Banka အဖြဲ႔ကလည္း သူတုိ႔ဆည္ရဲ႕ ေအာက္ပုိင္း downstream ၿမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြကုိ အေသးစိတ္မေလ့လာရေသးပါဘူးတဲ့။ ဒါေပမယ့္ သီအုိရီအရ ကုိ ၿမစ္အထက္မွာ ဆည္ေဆာက္ရင္ ေအာက္ပုိင္းမွာ ထိခုိက္မႈေတြရွိတယ္ ဆုိတာကုိေတာ့ လက္ခံၾကၿပီးသားပါ။ အထူးသၿဖင့္ (သူတုိ႔က မူလစီးေနတဲ့ေရရဲ႕ ၇ရာခုိင္ႏႈန္းသာယူၿပီး ၉၃ရာခုိင္ႏႈန္းေရကုိ၊ လႊတ္ေပးမယ္လုိ႔ ေၿပာထားေပမယ့္ ဒီစကားက တိက်ဖုိ႔ခက္တယ္။ ဆည္ထဲကုိ စီး၀င္တဲ့ ေရပမာဏကုိလုိက္ၿပီးေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဓါတ္အားပမာဏ ထြက္ရွိဖုိ႔ လုံေလာက္တဲံေရအားရရွိေအာင္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ အေၿပာင္းအလဲရွိနုိင္တာပါပဲ။) ဘာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ေရစီးကေတာ့ နည္းသြားမွာေသခ်ာတယ္။ အဲဒီလုိနည္းတာနဲ႔ ၿမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသကုိ ပင္လယ္ေရငန္က ၀င္ေရာက္လာမွာပဲ။ အဲဒီေဒသမွာ ခရီးသြားလာႏုိင္တဲ့ေရေၾကာင္းလမ္းက မုိင္ ၂၀၀၀ေက်ာ္ရွိတယ္။ ေရငန္၀င္လာတာနဲ႔ လယ္ေတြပ်က္မယ္။ ဒီေတာ့ ေရထိန္းတံခါးေတြ တပ္ေပးဖုိ႔လုိတယ္။

ေမခက ေရပူၿဖစ္ၿပီး၊ မလိခက ေရေအးၿဖစ္တယ္။ ပိတ္ဆည္လုိက္တဲ့အတြက္ ေရကာတာထဲမွာ အဲဒီေရႏွစ္မ်ဳိး သမသြားရင္၊ အေအးပုိင္းမွာ ေပါက္ဖြားတတ္တဲ့ သတၱ၀ါကေလးေတြ၊ ရွင္သန္ႏုိင္ပါဦးမလား ။ အေမရိကားမွာ သားေပါက္ခ်ိန္ က်အထက္ကုိဆန္တက္ၿပီး ဥတတ္တဲ့ ဆဲလ္မြန္ငါးေတြအတြက္ ေရကာတာတံခါးေတြကုိ ဖြင့္ေပးၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ေနာက္ ေရေၾကာင္းက်ဥ္းလာ တိမ္လာတဲ့အတြက္ ခရီးသြားလာေရးခက္ခဲမယ္။

(၃) ႏုိင္ငံေရး ရႈေထာင့္

(က) တရုတ္ဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက ၿမန္မာႏုိင္ငံကုိ Geo-politics ပထ၀ီႏုိင္ငံေရးအရ အေရးပါတဲ့ ႏုိင္ငံအၿဖစ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့တယ္။ ၿမန္မာႏုိင္ငံမွာ အေမရိကန္လုိလားတဲ့ အစုိးရမ်ဳိးတက္မွာကုိ မႏွစ္ၿမဳိ႕ပါဘူး။ ဒါကေတာ့ သဘာ၀အတုိငး္ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ၿမန္မာႏုိင္ငံမွာသာ ဂ်ပန္လုိ ဖိလစ္ပုိင္လုိ အေမရိကန္ စစ္အေၿခစုိက္စခန္းေတြ ရွိလာခဲ့ရင္ သူ႔ေန႔ေန႔ညည ေၿခာက္ၿခားေနရမွာေပါ့။ တရုတ္အစုိးရဟာ ၿမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရအေပၚ ဦးေန၀င္းတုိ႔ လက္ထက္ကတည္းက အေတာ္အတန္ၾသဇာရွိခဲ့တယ္။ အခုလည္း ႏုိင္ငံေရး ၾသဇာအၿပင္ စီးပြားေရး ၾသဇာထူေထာင္ဖုိ႔ ၾကဳိးစားေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမန္မာႏုိင္ငံကုိ သူရဲ႕ လက္ေအာက္ခံၿပည္နယ္အၿဖစ္ သြတ္သြင္းဖုိ႔ ၾကဳိးစားေနတယ္၊ ဘာညာဆုိတာေတြကေတာ့ အေၾကာက္လြန္သူေတြေၿပာေနတဲ့ အဓိပါယ္မဲ့စကားေတြသာၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ဒီလုိ ကုိလုိနီႏုိင္ငံထူေထာင္ တယ္ဆုိတာ နယ္ခ်ဲ႔တယ္ဆုိတာ ေခတ္မရွိေတာ့တဲ့ သေဘာတရားတစ္ရပ္ၿဖစ္ၿပီး ၿမန္မာႏုိင္ငံကလည္း ဒီေလာက္ ႏုံၿခာတဲ့ႏုိင္ငံမဟုတ္ပါဘူး။

(ခ)ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒီၿပည္ခုိင္ၿဖဳိး အစုိးရလက္ထက္မွာ အတုိက္အခံ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔၊ နအဖ အစုိးရလက္ထက္က မရခဲ့တဲ့ အဆင္ေၿပမႈေတြ ရေနပါတယ္။ အၿပန္အလွန္ နားလည္မႈေတြ တုိးတက္ေနလုိ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လမ္းစေပၚၿပီလုိ႔ေတာင္ ေၿပာတဲ့သူက ေၿပာေနပါတယ္။ မုန္းစကုိ တုိေစၿပီး ခ်စ္စကုိရွည္ဖုိ႔ ၾကဳိးစားေနတဲ့ ဒီလုိကာလမ်ဳိး “ၿမစ္ဆုံဆည္ ၿပႆနာ” ဟာအမ်ဳိးသား ညီညြတ္ေရးကုိ ၿဖဳိခြင္းမယ့္ စံနက္တန္အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲလာမွာကုိ သတိထားေရွာင္ ရွားဖုိ႔ လုိပါတယ္။ (ကခ်င္တုိင္းရင္းသာ ေတြ အေရးနဲ႔လည္း ပါတ္သတ္ေနပါတယ္။) ဒါဟာ.. အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံရဲ႕ အားစမ္းပြဲ လုိ႔ၿမင္ရင္ (သုိ႔မဟုတ္) အဲဒီအသြင္ေရာက္သြားရင္ ဆုိးက်ဳိးေတြပဲ ေပၚေပါက္လာစရာရွိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ စက္မႈ၀န္ၾကီး ဦးစုိးသိန္း ေၿပာသြားတဲ့ စကားဟာ အင္မတန္ အတုယူေလးစားဖုိ႔ေကာင္းပါတယ္။

ေကာက္ႏႈတ္ၿပရရင္ ( ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အပါအ၀င္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ၿမဲတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုရာထူး ရာခံအာဏာ၊ အခြင့္အာဏာအားလုံးကလည္း ကုိယ္ပုိင္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၿပည္ေထာင္စု သမၼတ ၿမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးနဲ႔ သားစဥ္ေၿမးဆက္ေသာ ၿပည္သူေတြကေတာ့ ထာ၀ရတည္ရွိေနမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကိစၥေၾကာင့္ စည္းရုံးမႈ မပ်က္ၿပားပဲနဲ႔၊ စည္းလုံးမႈခ်ိနဲ႔မသြားေစပဲနဲ႔၊ ၀ုိင္း၀န္းေဆြးေႏြး ဆုံးၿဖတ္ၾကရင္ ပုိေအာင္ၿမင္မယ္။)

ပညာရပ္ဆုိင္ရာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ

စက္တင္ဘာ ၁၇ -၂၀၁၁

(၄) လူမႈေရးရႈေထာင့္

(က) ေဒသခံ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားေတြ အတြက္ကေတာ့ ဒီ ေမခမလိခ ၿမစ္ဆုံဟာ ၊ ဘုိးဘြားေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္တစ္ရပ္ၿဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္လည္း အင္မတန္ တန္ဘုိးထား တဲ့ေနရာမုိ႔၊ စိတ္ႏွလုံးထိခုိက္ေၾကကြဲ ၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒီၿမစ္ဆုံဟာ ၿမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တန္ဘုိးထားတဲ့ ရွားရွားပါးပါး ရႈခင္းေတြထဲက တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေရကာတာေၾကာင့္ ဒီရႈခင္းေပ်ာက္ဆုံးသြားရင္ တၿခားဘယ္အရာနဲ႔မွ အစားထုိးလဲလွယ္လုိ႔မရပါဘူး။

(ခ) ေရကာတာ အထက္ပုိင္းက ေက်းရြာ ၁၀၀ေလာက္ဟာ အေတာ္မ်ားမ်ား ေၿပာင္းေရႊ႕ေပးၾကရမယ္။ တရုတ္ကုမဏီက ေနထုိင္ဖုိ႔ အစားထုိးေလွ်ာ္ေၾကးေပးမယ္ဆုိေပမယ့္၊ ဘုိးစဥ္ေဘာင္ဆက္ ေနထုိင္လာခဲ့ၾကတဲ့ ေနရာကုိ ဘယ္သူမွမစြန္႔ခြာခ်င္ၾကဘူးဆုိတာ ဓမၼတာၿဖစ္ပါတယ္။ (ဘန္ကာတစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ ဦးညဳိေမာင္ကေတာ့ ဆည္ရွစ္ခုပိတ္လုိက္ရင္ ေရလႊမ္းမုိးသြားမယ့္ ဧက က တစ္သိန္းေလးေသာင္းေလးေထာင္ငါးဆယ္ ရွိတယ္လုိ႔ ေၿပာပါတယ္။) အဲဒီေရ ေအာက္ထဲမွာ တံတားေတြ၊ လမ္းေတြ နစ္ၿမဳတ္သြားမွာမုိ႔ ကူးသန္းသြားလာေရး ပ်က္မယ္။လုပ္ငန္း ကုိင္ငန္းေတြပ်က္မယ္။ စိတ္ေသာကေရာက္မယ္။

(ဂ) ဒီဆည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ တရုတ္အလုပ္သမားေတြ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီးေရာက္လာမယ္ ။ သူတုိ႔ ဒီဆည္မၿပီးမခ်င္း ႏွစ္နဲပခ်ီၿပီး အေၿခခ်ေနထုိင္ၾကမယ္။ (အနည္းဆုံး ၈ႏွစ္ကေန ၁၅ႏွစ္အထိ) ၊ အဲဒီအခါ ေသြးေႏွာမႈေတြ ၿဖစ္မလာႏုိင္ဘူးလုိ႔ ဘယ္သူအာမခံႏုိင္သလဲ။ တရုတ္ၿပည္မွာ ေယာက်ာၤးဦးေရနဲ႔ မိန္းမဦးေရမမွ်လုိ႔ သတုိ႔သမီးလူကုန္ကူးမႈေတြရွိေနတာ အာလုံးအသိပဲ။

ဒါေတြဟာ မၿပည့္မစုံ လက္လွမ္းမီသေလာက္ တင္ၿပလုိက္တာၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီၿမစ္ဆုံဆည္ တည္ေဆာက္လုိက္ရင္ ၿဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ့ အက်ဳိးအၿပစ္ကုိ တတ္သိသူေတြက ေလ့လာတင္ၿပၿပီး အမ်ားက်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္ သိႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးၾကရင္ ေကာင္းမယ္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဧရာ၀တီအေရးဟာ အားလုံးအေရးပါပဲ…။

သစၥာနီ

စက္တင္ဘာ ၂၀၁၁

၂၀၀၀ၿပည့္ႏွစ္ အတုိင္မီအထိေတာ့ E-Government ဆုိတဲ့ စကားလုံးဟာ ေရပန္းမစားေသးပါဘူး… ဒါေပမယ့္ ဖြံ႔ၿဖဳိးၿပီးႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ ၀ဘ္ဆုိဒ္(web) အေၿခခံ အစုိးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဒီဂ်စ္တယ္ၿပဳမႈ န႔ဲ စကၠဴၿဖဴေပၚက အလုပ္ေတြကို အုိင္တီနည္းပညာ နယ္ပယ္ေပၚကုိ ေရြ႕ေၿပာင္းလုပ္ေဆာင္လာၾကပါတယ္..။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ ပထမဆုံးအခ်က္က အုိင္တီနည္းပညာလ်င္ၿမန္မႈ အဟုန္ေၾကာင့္ရယ္ က်ယ္ၿပန္တဲ့ ကြန္ယက္စနစ္ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈေၾကာင့္ပါ.. ။ အဲဒီႏွစ္ခ်က္ကပဲ အစုိးရ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ထဲက နယ္ပါယ္အလုိက္ ေရြ႔ေၿပာင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့အပုိင္းေတြကုိ E-Government အၿဖစ္ပုံေဖာ္လုပ္ေဆာင္လာ ၾကပါတယ္..။ ဒီထက္ပုိ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္က ေရရွည္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အတြက္ ေငြေၾကးကုန္က်မႈ နည္းပါးတာရယ္ေၾကာင့္ပါ..။ လူသမုိင္းနဲ႔ခ်ီ ၾကာမယ့္ အစုိးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြဟာ အုိင္တီနညး္ပညာ ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္လာမႈက ရာစုႏွစ္ခ်ီတဲ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို အလြယ္တကူထိန္းသိမ္းလာႏုိင္သလုိ အလြယ္တကူ ၿပန္လည္စစ္ေဆး ၿပန္လည္ အသုံးခ်လာႏုိင္ပါတယ္..။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ၿမန္ႏႈန္းၿမင့္ ေပါက္ကြဲထြက္ေနတဲ့ ကမာၻၾကီးမွာ သမားရုိးက် စာ၀င္စာထြက္ပုံစံနဲ႔ေတာ့ သိပ္ကုိၾကီးမားတဲ့ အစုိးရလုပ္ငန္းေတြ ဟာ အခ်ိန္ေလလြင့္မႈအမ်ားၾကီးနဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေႏွာင္းေႏွးတဲ့ အက်ဳိးဆက္ကုိ တန္ဖုိးၾကီးၾကီး ေပးဆပ္လာရပါလိမ့္မယ္ အဲဒီအတြက္ ကမာၻေပၚက ဖြံ႔ၿဖဳိးၿပီးႏုိင္ငံေတြက အစုိးရေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေတြကို ေခတ္နဲ႔အညီလုိက္ေလ်ာညီေထြ ၿဖစ္ေစႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ E-Government စီမံကိန္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္လုပ္ေဆာင္လာၾကပါတယ္..။ E-Government ဟာ Good Goverence ၿဖစ္ေပၚလာေရးကုိ တစ္ဖက္တစ္လမ္းကလည္း အက်ဳိးၿပဳေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္..။

E-Government တကယ္လုိအပ္သလား..။

တစ္ကုိယ္ရည္သုံး ကြန္ၿပဴတာ ေတြေပါေပါမ်ားမ်ား မရွိခင္ကတည္းက ေဒတာေဘစ့္ေတြ စုေဆာင္းမႈကို အစုိးရ အခ်ဳိ႕က စူပါကြန္ၿပဴတာၾကီးေတြနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနပါၿပီ..။ ၿပီးေတာ့ လုိကယ္နက္ေ၀ါ့ေတြခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ဖုိင္ေတြကုိ လ်င္ၿမန္စြာ ရွယ္ယာလုပ္ၿပီး အလုပ္ကိစၥေတြကုိင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ေနပါၿပီ.. ။ အဲဒါက ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေလာက္က ပင္တဂြန္မွ စစ္ဠာနခ်ဳပ္မွာ စသုံးခဲ႔တဲ့ နည္းပညာပါ..။ အဲဒီနည္းပညာေတြဟာ ဒီကေန႔ E-Government ေဖာ္ေဆာင္ေရးေတြ အတြက္ ေရွးေၿပးနိမိတ္ၿဖစ္ပုံရပါတယ္..။ ၁၉၉၀ ၀န္းက်င္ေလာက္မွာဆုိရင္ေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ အမ်ဳိးသားအဆင့္ အေရးၾကီးတဲ့ လုပ္ငန္းမဟုတ္ေသးပါဘူး..။ ဒါေပမယ့္ ၉၀လြန္ေခတ္ကာလေတြမွာေတာ့ အုိင္တီနည္းပညာဟာ ဘယ္သူမွ ၾကဳိတင္မမွန္းဆႏုိင္ေအာင္ ဖြံ႔ၿဖဳိးမႈ ၿမန္ႏႈန္းအၾကီးအက်ယ္ ၿမင့္မားလာပါတယ္…။ ကြန္ၿပဴတာေတြက ကမာၻအႏွံ႔ကုိ လ်င္လ်င္ၿမန္ၿမန္ပ်ံ႔ႏွ႔ံသြားတယ္ လူေတြ သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ကြန္ၿပဴတာ ေမာ္နီတာေရွ႕ကေန ကမာၻၾကီးကုိ လက္ရည္တစ္ၿပင္တည္း ထိေတြ႔လာ ခဲ့ပါတယ္..။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အစုိးရလက္တံေတြဟာ စကၠဴၿဖဴေတြေပၚမွာတင္ အက်ဳံးမ၀င္ေတာ့ပါဘူး.. ။ မိမိႏုိင္ငံသားေတြ ကမာၻအရပ္ရပ္က သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ စီးပြားေရးလႈမႈေရး ႏုိင္ငံေရး စစ္ေရး အလုံးစုံဟာ ၀ဘ္ဆုိဒ္ေပၚမွာ ေဒတာေဘစ့္ေပၚမွာ အေၿခခံၿပီး လ်င္ၿမန္စြာ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္နုိင္မွ အဆင္ေၿပ ေတာ့မယ့္ အေနအထားၿဖစ္လာပါတယ္..။ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ကအစ ေအာက္ေၿခ၀န္ထမ္းအဆုံး ကြန္ၿပဴတာကုိ အသုံးမၿပဳပဲ ကင္းကြာလုိ႔မရေတာ့ဘူးၿဖစ္လာပါတယ္..။ ဖုန္တက္ေနတဲ့ လက္ႏွိပ္စက္ခုံေတြဟာ သမုိင္းတာ၀န္ၿပီးဆုံးလုိ႔ ပင္စင္ေပးခံရတဲ့ ေခတ္ကာလကုိေရာက္ရွိလာပါၿပီ..။ အုိင္တီနည္းပညာ က နယ္ပယ္ေပါင္းစုံးကုိ ေပါင္းစပ္စီး၀င္လာၿပီး တဲ့ေနာက္မွာေတာ့ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ လူမႈဘ၀၊ လုပ္ငန္းခြင္ဘ၀၊ တၿဖည္းၿဖည္း ထိစပ္ယဥ္ပါးလာရာကေန လုပ္ငန္းအဖြဲ႔အစည္း လူမႈအ၀န္းအ၀ုိင္း တစ္ခုုလုံးကို ကမာၻလုံးအတုိင္းအတာနဲ႔ တစ္ၿပဳိင္နက္ ခ်ဥ္းကပ္လာပါတယ္..။ ဒါဟာ ဘာနဲ႔ တူသလည္း ဆုိေတာ့ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကုိ လ်င္ၿမန္စြာ ေဖာ္ထုတ္အသုံးခ်ႏုိင္တဲ့ ေဒသေတြနဲ႔ လွ်ပ္စစ္မီးမရရွိႏုိင္ေသးတဲ့ ေဒသေတြ ဖြံ႔ၿဖဳိးမႈ ကြာဟသလုိမ်ဳိးေပါ့… ။ အုိင္စီတီနည္းပညာေတြဟာ ႏုိင္ငံတစ္နုိင္ငံ လူအဖြဲ႔အစည္းအေနနဲ႔ေရာ လူတစ္ဦးခ်င္းအေနဲ႔ကုိပါ တစ္ဆစ္ခ်ဳိး ေၿပာင္းလဲပစ္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္..။ အဲဒီလုိအေၿခအေနမွာ E-Government ၿဖစ္ေပၚေပၚထြန္းလာေရးဟာ အခ်ိန္ဆြဲဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ ၿငင္းဆန္ဖုိ႔ မၿဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး. ။ ၿဖစ္ေပၚလာမယ့္ E-Government အေပၚမွာသာ ထိန္းေက်ာင္းေမာင္းႏွင္တတ္ဖုိ႔ ေလ့က်င့္ရေတာ့မွာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္..။ E-Government ဟာ ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္ေရး အတြက္ မရွိမၿဖစ္ ၿဖစ္လာပါၿပီ..။ ဒါမွ အစုိးရေတြ ရည္မွန္းတဲ့ Good Goverence ဆုိတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို ေရာက္ရွိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္မွာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ .။

E-Government မွာ ဘယ္သူေတြပါမွာလည္း…

E-Government လုိ႔ဆုိလုိက္ရင္ လူလတ္တန္းစား ပညာတတ္ေတြက အစ အုိင္စီတီေခတ္ အေထာက္အကူၿပဳ ပစၥည္းေတြ ကုိပဲေၿပးၿမင္တတ္ၾကပါတယ္..။ အဲဒီေနာက္က ထိန္းေက်ာင္းေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ ေအာ္ပေရတာ ေတြကုိ ေမ့ေလ်ာ့သြားတတ္ ၾကပါတယ္.. ။ E-Government ကုိ အစုိးရေမာင္းႏွင္းၿပီး လူထုကလုိက္ပါစီးနင္းေနတဲ့ ယာဥ္တစ္စီးလုိ႔ ၿမင္ၾကည့္ရမွာပါ..။ ေရွးရုိး ႏုိင္ငံေတာ္ စနစ္မွာလည္း အစုိးရယႏၱယားအေပၚမွာ လူထုက စီးနင္းလုိက္ပါလာၾကရတာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္..။ အဲဒီအစုိးရကုိ လူထုကဘုံအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ပူးတြဲ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ပါပါတယ္..။ အရင္က ရုံးတစ္ရုံးကုိ သြားမယ္ဆုိရင္ လူေတြအေနနဲ႔ စားပြဲေတြအမ်ားၾကီးၿဖတ္ရမယ္..။ E-Government ရွိလာၿပီဆုိရင္ေတာ့ အိပ္ခန္းထဲကေမာ္နီတာကေန အခြန္ေဆာင္တာ၊ ေက်ာင္းအပ္တာ၊ လူမႈဖူလုံေရးရန္ပုံေငြထည့္တာ၊ အင္တာဗ်ဴးေၿဖတာ၊ ဧည့္စာရင္းတုိင္တာ၊ ႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္ေလွ်ာက္တာ၊ မဲေပးတာ အထိလုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္လုိ႔ရႏုိင္ပါတယ္..။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံသားတစ္ေယာက္ အတြက္ သိပ္အဆင္ေၿပေစႏုိင္မွာပါ..။ E-Government အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအတြက္ေကာ အဲလုိဆုိရင္လည္း အခြန္ကုိ အိမ္တုိင္ယာေရာက္ လုိက္ေကာက္ေနစရာမလိုေတာ့ ပါဘူး။ ႏုိင္ငံသားေတြ ရဲ႕ အေၿခအေနကုိ ကြန္ၿပဴတာေဒတာေဘစ့္ ထဲကေန အခ်ိန္မေရြးေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေနလုိ႔ရပါတယ္..။ ႏုိင္ငံစနစ္ေတြ အားလုံး အဆင္သင့္ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးသြားရင္ လူတစ္ဦးေမြးဖြားလာခ်ိန္ကေန ဘ၀တစ္ခုၿပီးဆုံးခ်ိန္အထိ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ ခုိင္ခုိင္မာမာ ရရွိထိန္းသိမ္းႏုိင္ပါတယ္ ေနာက္တစ္ခ်က္က စာရြက္စာတမ္းေတြ ထိန္သိမ္းရတဲ့ စရိတ္စက အမ်ားၾကီးေလွ်ာ့က်သြားႏုိင္ပါမယ္..။ ေနာက္ထပ္တုိးတက္ လာမယ့္ လူဦးေရအတြက္ေတာ့ ဒီစနစ္ဟာ အခက္အခဲတခ်ဳိ႕ကုိ ကုိင္တြယ္ေၿဖရွင္းၿပီးသား ၿဖစ္ေနပါတယ္ …။ ေနာက္ထပ္ ကံေကာင္းတဲ့ အခ်က္က ႏုိင္ငံၿဖတ္ေက်ာ္မႈခင္းေတြကုိ နည္းပါးသြားေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္လာႏုိင္မယ္ ..။ လူတစ္ဦးဟာ သူရဲ႕ ေဒတာေဘစ့္ေတြကုိ အလြယ္တကူ ၿပဳၿပင္ဖုိ႔ ေရႊ႕ေၿပာင္းဖုိ႔ .. အတုလုပ္ဖုိ႔ နည္းပါးသြားမယ္..။ အရင္က စာရြက္စာတမ္းေတြ စိစစ္ေနတုန္း လိမ္လည္ခံရမႈႏႈန္းနည္းသြားႏုိင္ပါတယ္..။ ေနာက္တစ္ခ်က္က လာဘ္ေပးလာဘ္ယူအတြက္ ရွင္းလင္းစိတ္ခ်ရတဲ့စနစ္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ပါတယ္..။ လူထုအေနနဲ႔ အစုိးရတာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ တုိက္ရုိက္ဆက္သြယ္ႏုိင္မႈေလ်ာ့နည္း သြားပါမယ္..။ အဲဒီေတာ့ E-Government မွာ ဘယ္သူေတြ ပါမွာလည္း ေမးရင္ အစုိးရေကာ လူထုပါ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မွာပါ ..။ အဲဒါမွ E-Government မွာ ေအာင္ၿမင္စြာလည္ပါတ္ ႏုိင္မွာပါ..။ စမ္းသပ္ကာလအတြက္ လူထုေကာ အစုိးရရဲ႕ တာ၀န္ရွိသူေတြပါ ဒီစနစ္ေတြ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ကာလေတြမွာ အခက္အခဲ ေတြရွိေနႏုိင္ပါတယ္…။ ေလ့က်င့္ကာလ လြန္ေၿမာက္ၿပီးရင္ေတာ့ ဒါဟာ သိပ္ကုိအဆင္ေၿပတဲ့ စနစ္ဆုိတာ ႏွစ္ဖက္လုံးက လက္ခံသေဘာေပါက္လာမွာပါ..။ E-Government ဟာ လက္ရွိေခတ္အတြက္ win-win ၿဖစ္တဲ့ အဆင္ေၿပဆုံး စနစ္တစ္ခု ၿဖစ္ေနပါတယ္…။

E-public မရွိဘူး .. E-Government လည္းမလုိအပ္…

LDC ႏုိင္ငံေတြမွာ အဲဒီစုိးရိမ္စိတ္ေတြ ရွိေနပါတယ္..။ ၿပီးေတာ့ ကြန္ၿပဴတာ အသုံးၿပဳမႈက တစ္ႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ အနည္းငယ္ပဲ ရွိေသးတယ္..။ တၿခား အေၿခခံအေဆာက္အအုံေတြ အတြက္ ၿပည္တြင္းဘတ္ဂ်က္ကို ခ်ိန္ဆေနရေသးတယ္ အဲဒီအေတြးေတြ ဖြံ႔ၿဖဳိးဆဲ ႏုိင္ငံက အစုိးရေတြ ေတြးေတာမိတတ္ၾကပါတယ္..။ အဲဒီအတြက္ လုပ္ရမယ္မွန္းသိသိနဲ႔ E-Government စီမံကိန္းေတြ ေရြ႕ဆုိင္းတတ္ၾကပါတယ္..။ အမွန္တကယ္ေတာ့ ဒီေန႔ ေခတ္မွာ E-Government ၿဖစ္ေရးဟာ ႏုိင္ငံအတြက္ အေၿခခံအေဆာက္အအုံေတြ ထဲမွာ တစ္ခုအပါအ၀င္ၿဖစ္လာပါၿပီ..။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆုိတာ အားလုံးသိၿပီးၿဖစ္တဲ့ ကမာၻလုံးဆုိင္ရာ အုိင္စီတီနည္းပညာေတြက ႏုိင္ငံေတာ္ေတြရဲ႕ နယ္နိမိတ္ကုိ ကြန္ယက္ေပၚမွာ ၿပန္လည္ သတ္မွတ္ေနၾကရလုိ႔ပါပဲ..။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ကမာၻၿဂဳိလ္မွာ ေနထုိင္ၾကသူေတြပါ၀င္တဲ့ ကမာၻအသစ္တစ္ခုကုိ ကြန္ယက္ေပၚမွာ တည္ေဆာက္ၿပီး ၿဖစ္ေနလုိ႔ပါ..။ လက္ေတြ႔ ကမာၻၾကီးထဲမွာ လူဦးေရတုိးတက္ေနထုိင္သလုိ ကြန္ယက္ကမာၻထဲမွာ လူဦးေရ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် တုိးတက္အသက္၀င္ေနၾကပါတယ္..။ အဲဒါေၾကာင့္ မိမိ အစုိးရေတြရဲ႕ ၾသဇာကုိလည္း ကြန္ယက္ေပၚမွာ အုိင္စီတီနည္းပညာေပၚ အေၿခစုိက္လာၾကရမွာပါပဲ..။ ေနာက္တစ္ခ်က္က E-Government စနစ္ေတြကို အစုိးရအေနနဲ႔ အုိင္တီပညာရွင္မ်ား လူထုမ်ားနဲ႔ ပူးတြဲတည္ေဆာက္ၾကရမွာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္..။ ကြန္ယက္ေပၚမွာ ေစ်းကြက္ရွိသလုိ.. ကြန္ယက္ေပၚမွာ ဘဏ္လုပ္ငန္းရွိသလုိ ကြန္ယက္ေပၚမွာ အစုိးရလည္း ရွိမွၿဖစ္ပါလိမ့္ မယ္..။ အဲဒီလုိမွမဟုတ္ရင္ေတာ့ ကြန္ယက္ေပၚမွာ မရွိတဲ့အတြက္ ကြန္ယက္ေပၚကရတဲ့ အက်ဳိရလဒ္ေတြ ႏုိင္ငံေတာ္ အေနနဲ႔ ဆုံးရႈံးသြားပါလိမ့္မယ္..။ ေနာက္တစ္ခ်က္က E-Government အေနနဲ႔က အစုိးရ၀န္းၾကီးဠာနအားလုံးကုိ အင္တာနက္၀ဘ္ဆုိဒ္ေတြ ဖြင့္ၿပီး ကြန္ယက္ေပၚကုိ ပစ္တင္လုိက္တာမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ၿပန္ပါဘူး..။ အစိတ္အပုိင္းအလုိက္ ဒီဂ်စ္တယ္စနစ္ အသြင္ကူးေၿပာင္းလုပ္ေဆာင္လုိ႔ရပါတယ္ ..။ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္အရ အခန္းက႑အလုိက္ ကူးေၿပာင္း ေဆာင္ရြက္လုိ႔ရပါတယ္..။ ေနာက္တစ္ခ်က္က E-Government ဟာ ႏွစ္ပုိင္းလပုိင္းအတြင္း ၿပီးဆုံးသြားမယ္ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာလည္း မဟုတ္ပါဘူး ..။ ေရရွည္ စီမံကိန္းနဲ႔ အစိတ္အပုိင္းလုိက္ စနစ္တက် ၿဖည့္သြင္းတည္ေဆာက္ရမယ့္ အစုိးရ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုပါ..။

E-Government တကယ္ အလုပ္ၿဖစ္ပါ့မလား ..။

ေခတ္ႏွစ္ေခတ္နဲ႔ အသက္ရွင္ေနရတဲ့ ႏုိင္ငံေတြအတြက္ အထက္ပါ စုိးရိမ္စိတ္က အၿမဲရွိေနပါတယ္..။ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းမွာ အသြင္ေၿပာင္းလာတဲ့ ကြန္ၿမဴနစ္ဆုိရွယ္လစ္ ႏုိင္ငံေတြ..၊ ဒီမုိကေရစီနည္းအရ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ထက္မနည္း ပါတီတစ္ခု ထဲေအာက္မွာ ေၿခခ်ဳပ္မိခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ႏွစ္ရပ္ၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္..။ အဲဒါကေတာ့ တင္းက်ပ္တဲ့ေနထုိင္မႈ ပုံစံနဲ႔ လူၾကီးေတြရယ္.. ပြင့္လင္းၿမင္သာေစခ်င္တဲ့ လူငယ္ေတြရယ္..။ ပထမလူၾကီးေတြက အေၿပာင္းအလဲေတြကို တစ္ဆင့္ခ်င္းၿဖည္းၿဖည္းခ်င္းလုပ္ေဆာင္ခ်င္ပါတယ္.. ။ အမွားအယြင္းၿဖစ္လာမွာကုိ ဗဟုိဦးစီးစနစ္က ရုိက္သြင္းထားတဲ့ ေၾကာက္စိတ္နဲ႔ ရွင္သန္ေနထုိင္တတ္ၾကတာမုိ႔ အစုိးရိမ္ၾကီးပါတယ္..။ ဒုတိလူငယ္လူလတ္ ေတြက ဗဟုိဦးစီစနစ္ အတိတ္က မွားယြင္းမႈေတြကိုေမ့ၿပစ္ၿပီး ေခတ္ရဲ႕ ၿမန္ႏႈန္းအရ လုိက္ေၿပာင္းလဲ ခ်င္ပါတယ္..။ E-Government လို႔ဆုိလုိက္ရင္ လူငယ္ လူလတ္ေတြက ဟာလုပ္ရမွာေပါ့ အခုေတာင္ ေတာ္ေတာ္ ေနာက္က်ေနၿပီ..။ လူၾကီးေတြအတြက္ကေတာ့ အလုပ္ၿဖစ္မွ ၿဖစ္ပါ့မလား.. ဆုိတဲ့အေၿဖ ကြဲၿပားသြားပါတယ္..။ အမွန္တကယ္ေတာ့ E-Government ဆုိလုိက္ရင္ လူၾကီးေတြ အေနနဲ႔ ဟက္ကာေတြ အမ်ားၾကီးနဲ႔ မၿမင္မစမ္းေတာနက္ ၾကီးထဲ ဆင္ဖမ္းက်ားဖမ္းသြားရသလုိ ထင္မွတ္တတ္ၿပီး.. သူတုိ႔မွတ္ဥာဏ္မွာက ဆုိင္ဘာၿပစ္မႈေတြကုိပဲ မွတ္မိေနတတ္ပါတယ္ ..။ ဘယ္စနစ္မဆုိ အားနည္းခ်က္ အနည္းအမ်ားရွိတတ္သလုိပါပဲ..။ E-Government မွာ အားနည္းခ်က္ေတြ မၿပည့္စုံမႈေတြ ရွိေနေသးပါတယ္..။ ေအာ္ပေရတာေတြ အေနနဲ႔ ကြန္ၿပဴတာနဲ႔ ဆက္စပ္ပစၥည္းေတြ အသုံးၿပဳမွ ကၽြမ္းက်င္မႈ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေကာင္းရွိေနႏုိင္သလုိ.. အသုံးၿပဳတဲ့ စနစ္ေတြ ေဆာ့လ္၀ဲလ္ေတြအားနည္းခ်က္ ေတြေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚလာတဲ့ အမွားအယြင္းေတြ လည္းရွိေနႏုိင္ပါတယ္ ..။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ကေလးငယ္တစ္ေယာက္မွာ လဲမက်ပဲ လမ္းမေလွ်ာက္တတ္သလုိပါပဲ..။ ေလ့က်င့္မႈမရွိပဲ အားထုတ္မႈမရွိပဲ အရာရာ အဆင္ေၿပေခ်ာေမြ႔သြားႏိုင့္မယ့္ နည္းလမ္းလည္း မရွိေသးပါဘူး..။ E-Government အတြက္ကေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ ႏုိင္ငံ၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ လူထု စည္းခ်က္ညီညီ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အလုပ္မၿဖစ္ႏုိင္စရာ မရွိပါဘူး..။

E-Government က်င့္၀တ္..

E-Government စၿပီ.. ဒါဆုိရင္ က်င့္၀တ္ေတြ လုိအပ္လာၿပီေပါ့..။ ပုံမွန္အစုိးရေတြအတုိင္း က်င့္၀တ္ေတြကုိ လုိက္နာက်င့္ ၾကံရမွာ ၿဖစ္သလုိ E-Government အထုိင္ေပၚကေန တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ သစၥာရွိမႈကုိလည္း ေႏွာင္တည္းထားဖုိ႔ လုိပါတယ္ အဲဒီက်င့္၀တ္ေတြအတြက္ ထိန္းခ်ဳပ္ကုိင္တြယ္ ႏိုင္ဖုိ႔ ဥပေဒေတြ ၿပဠန္းထားႏုိင္ဖုိ႔ကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္..။ ဖြံ႔ၿဖဳိးဆဲႏုိင္ငံ ေတြအေနနဲ႔ E-Government စတင္ေဆာင္ရြက္ခ်ိန္မွာ ဆုိင္ဘာရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္သူေတြ လက္တည့္စမ္းမႈကုိ ခံရေလ့ ရွိပါတယ္ …အဲဒီၿပႆနာအတြက္ ၾကဳိတင္ၿပီး ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြ စုေဆာင္းထားႏုိင္ဖုိ႔လုိအပ္သလုိ … အေရးယူႏုိင္မယ့္ ဥပေဒေတြလည္း ၾကဳိတင္ၿပင္ဆင္ထားဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္.. ထုိၿပင့္ အတြင္းလူေတြအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ အစုိးရအခ်က္အလက္ေတြ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကုိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအၿခား အဖြဲ႔အစည္းေတြကုိ တရားမ၀င္ လႊဲေၿပာင္းဖုိ႔ ၾကဳိးစားတာေတြကို ၾကဳံေတြရတတ္ပါတယ္ အဲဒီအတြက္လည္း ကုိင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဥပေဒေတြ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ အေရးယူမႈေတြကုိ ၾကဳိတင္ၿပဠန္းသတ္မွတ္ထားဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္ ။ အဲဒါဆုိရင္ေတာ့ အထုိက္အသင့္ ၿပီးၿပည့္စုံတဲ့ E-Government တစ္ခုကိုရရွိႏုိင္ပါမယ္..။ ဘာပုိထူးမလည္း ဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္နဲ႔ ႏုိင္ငံသား တုိ႔အတြက္ ေခတ္နဲ႔ လုိက္ေလ်ာညီေထြၿပီး လ်င္ၿမန္ထိေရာက္တဲ့ Good Goverence တရပ္ကုိ ေစ်းႏႈန္းသက္သက္ သာသာနဲ႔ရရွိႏုိင္မွာပဲၿဖစ္ပါေတာ့တယ္…။

ေအာင္ပုိင္စုိး